‘In zijn werk vind je ironie en vervorming. Hij schilderde zichzelf in humoristische situaties, waarbij de alcohol rijkelijk vloeit en seksuele toespelingen welig tieren. Hij zette zichzelf in die kluchtige schilderijen weg als een paljas of een nar, wat best ongebruikelijk was voor die tijd’.
Meet TEDxHaarlem-spreker Ann Demeester (Brugge, 39). De Vlaamse studeerde Germaanse filologie en werkte eerder bij kunstcentrum De Appel en W139 in Amsterdam en museum SMAK in Gent. Sinds 1 februari 2014 is ze directrice van Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem. Ze zoekt en vindt verbanden in de kunst die wars zijn van periodes, materialen en stromingen.
Wat mogen de mensen in de zaal verwachten van uw talk?
‘Ik ga een pleidooi houden voor de grenzeloosheid van (beeldende) kunst. Ik heb nooit goed begrepen waarom kunst als het getoond wordt, ingedeeld wordt in periodes. Liever denk ik zoals kunstenaars denken en zoek ik naar andere verbanden. Daardoor gaat een klassieke vaas in gesprek met een 21ste eeuws schilderij of een 17de eeuws zelfportret met hedendaagse technologie’.
De kunst van het begrijpen
‘Kunst berust niet op wiskundige principes; er is geen formule om kunst te begrijpen. En je hoeft een werk ook niet altijd te begrijpen. Het is prima om een werk niet te begrijpen, maar alleen te voelen. In mijn museum wil ik de bezoekers het zelfvertrouwen geven om zo naar de tentoonstelling te kijken’.
Kan iedereen dat?
‘Misschien niet meteen, maar naar kunst kijken mag best een beetje pijn doen. Zoals ik zei, is er geen formule waarmee je kunst ontraadselt. Net als in de sportschool waar je spieren moet stretchen om resultaat te krijgen, moet je af en toe moeite doen om kunst toe te laten; kunst als een mentale sportschool. Want lang niet altijd is kunst alleen maar mooi of intuïtief. Kunstenaars reageren op de gebeurtenissen in de wereld en die kunnen ingewikkeld of lelijk zijn’.
Demeester vertelt verder over de veranderende betekenis van kunst. Een werk hoeft op je 20ste niet hetzelfde te betekenen als op je 40ste. Vooral als je meerdere lagen ontdekt in kunst kan de betekenis en daarmee de ervaring veranderen. Zelf had ze dat bij een werk uit de plek waar ze naar school ging: Oostende.
James Ensor
‘Als je uit Haarlem komt, ken je Frans Hals. Voor mensen uit Oostende geldt dat je bekend wordt geacht met James Ensor. Toen ik zijn werk voor het eerst zag, vond ik het schreeuwerig en een beetje stripfiguur-achtig. In mijn optiek was hij vooral met kleur bezig. Maar toen ontdekte ik zijn meesterwerk De Intocht van Christus te Brussel. Hij schildert een processie die tegelijkertijd een betoging is tegen de kerk; tegen de hypocrisie van de zittende burgerij. Ze deugen niet en hebben geen normen en waarden. Maar het frappante is: Ensor behoorde zelf tot de bourgeois. Sindsdien zie ik hem als een politiek schilder’.
Om mee af te sluiten: Stel dat u móet kiezen
E-mail of een handgeschreven brief
Een handgeschreven brief
Rembrandt of Matisse
Matisse
Online of offline
Jein (Samenvoeging van het Duitse ja en nein. Uw scribent heeft een zwak voor woordspelingen en keurt het antwoord derhalve goed)
Analoog of digitaal
Analoog
Kunst: recht of een privilege
Een recht
Advies vragen aan een oudere of een jongere
Toch een oudere
En eentje voor het geweten: Haarlem of Brugge
Haarlem, natuurlijk!
Ann Demeester spreekt op 24 november op TEDxHaarlem in de Philharmonie.
Sprekersbio
Interview: Ewoud Assen
Foto: Marjory Haringa
