Een uitverkochte zaal, de bekende rode stip en zes tot in de puntjes voorbereide presentaties. Het is op 12 maart 2025 weer tijd voor TED! Een avond vol ideas worth spreading, zoals Jetske Freeve de Talks aankondigt. De moderator straalt zelf mogelijk nog meer dan haar glitterjasje. TEDxHaarlem in PHIL Haarlem is weer dé gelegenheid om uit je bubbel te stappen en te REBOOTEN.

Rebooten van de stad

De avond wordt officieel geopend door wethouder Floor Roduner van onder andere ruimtelijke ordening van gemeente Haarlem. Hij houdt zich dagelijks bezig met het rebooten van onze stad. Dat vraagt om het beantwoorden van lastige vragen: hoe kan dit stukje stad worden, waar moet het heen gaan? Ook persoonlijk maakte de wethouder een reboot mee, hij is opgeleid als sterrenkundige.

Luchtacrobatiek boven de rode stip

Na de officiële opening betreedt Irinita Sokolik van Bencha Theater het podium. Vanuit de nok van de PHIL Haarlem wordt een klimtouw naar beneden gelaten. Irinita klimt naar boven en laat onder regie van Rachel Melief een verbluffende luchtakrobatiek-act zien, zwevend boven de rode stip.

Nog nooit samengespeeld, toch klinkt het perfect samen

De act en alle volgende Talks worden deze avond begeleid door Marco Dundovic op piano en Mark Nieuwenhuis op trompet. Door het uitvallen van de vaste pianist van Mark heeft het duo nog geen gelegenheid gehad samen te oefenen. Dat is aan het resultaat zeker niet te horen. Superknap!

‘Bewust iemand aangenomen die een overval op mijn winkel plande’

De eerste Talk van de avond is van Dirck Slabbekoorn. De supermarktmanager deelt zijn ervaringen van het werken in een Rotterdamse wijk vol uitdagingen. In 2009 wordt Dirk tijdens de aanhouding van een winkeldief aangevallen en raakt hij bewusteloos. Het brengt hem in een persoonlijke crisis, maar geeft óók een nieuw perspectief op mensen. Uiteindelijk komt het zelfs zover dat Dirk een sollicitant aanneemt die op dat moment bezig was een overval op zijn winkel te plannen.

In coronatijd vinden er meerdere winkelplunderingen plaats. Op social media wordt de plundering van Dirks winkel aangekondigd. In plaats van alles dicht te spijkeren en de ME op te stellen, zetten Dirk, zijn collega’s en de buurt een stap naar voren. Gekleed in kleurige kleding gaan zij in gesprek met de mogelijke plunderaars. Daardoor wordt erger voorkomen.

De aanpak van Dirk vormt de basis van het First Offender-programma.

‘Jongeren zijn geen sneeuwvlokjes, maar kanaries in de mijn’

Eveline Crone, een wetenschapper aan de Erasmus Universiteit, spreekt over de uitdagingen van jongeren in de huidige tijd. Die groeien op in een tijd van crisis, met de klimaatcrisis, sociale ongelijkheid en geopolitieke spanningen. Eveline maakt zich zorgen over hoe jongeren zich aanpassen aan deze veranderingen en hoe volwassenen vaak moeite hebben om hen te begrijpen.

Ze doet onderzoek naar wat welzijn betekent voor jongeren, waarbij ze vijf belangrijke factoren identificeert: familierelaties, omgaan met stress, zelfvertrouwen, een sociaal netwerk en je geliefd voelen. Ze roept ons op jongeren niet te zien als ‘sneeuwvlokjes’, maar als de voorlopers van noodzakelijke veranderingen in de maatschappij. Het is belangrijk dat volwassenen de signalen van jongeren serieus nemen, omdat zij als een soort ‘kanarie in de mijn’ vroegtijdig aangeven wat er mis is met de huidige situatie.

‘Geen accountant geworden, wel trots op mijn functie als beleidsadviseur’

Dan deelt Mohamed Abdullahi zijn indrukwekkende levensverhaal. Mohamed is voor 99% blind. Toch besluit hij op 13-jarige leeftijd naar de andere kant van Nederland te verhuizen om zijn dromen te realiseren. Hij wil in die tijd accountant worden. Zijn vader is aanvankelijk sceptisch, maar helpt hem toch om de grote stap te zetten. Uit die tijd blijft een uitspraak van een docent Mohamed levenslang bij: niemand zit te wachten op een zielige, blinde en boze jongen.

Na de verhuizing verloopt de scholing van Mohamed zeker niet vlekkeloos. Verschillende opleidingen mislukken en uiteindelijk heeft hij zelfs een studieschuld van meer dan 20.000 euro. In plaats van zich te laten ontmoedigen, besluit hij opnieuw te beginnen en een andere studie te volgen. Om zijn rekeningen te betalen, gaat hij werken als afwasser op Schiphol.

Via vrijwilligerswerk komt hij uiteindelijk in contact met het ministerie van Financiën, waar hij zijn eerste professionele kans krijgt. Na jaren van vastberadenheid en hard werken, bereikt hij uiteindelijk zijn doel: een functie als senior beleidsadviseur. Mohamed geeft ons mee dat het nooit te laat is om opnieuw te beginnen, ongeacht alle obstakels die je tegenkomt. Er komt altijd een nieuwe kans om te grijpen.

Met AI gegenereerde foto’s lijken éng echt!

Na de eerste drie Talks is het tijd om even bij te komen, in de lounge van PHIL Haarlem. Hier draait DJ William Plug, strak in pak gestoken dansbare muziek . Ook zijn er borden geplaatst om samen met de andere aanwezigen jouw reboot te bespreken, op verschillende gebieden. En er kan een met AI gegenereerd fotokunstwerk van Dimitry van den Berg worden bekeken. Die foto’s lijken allemaal éng echt!

‘Doe als een zeester en overwin de wet van ellende’

Na de pauze komt Maarten Timmerman-Zubani op. Zijn Talk gaat over de ‘wet van ellende’. Iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met problemen. Tijdens een zeiltocht valt Maarten ’s nachts ongezekerd overboord in de oceaan, ver weg van land. De enige andere persoon aan boord ligt op dat moment te slapen. Maarten weet dat zijn overlevingskansen in het koude, donkere water klein zijn. Toch besluit hij rustig te blijven en te drijven als een zeester.

Uiteindelijk wordt zijn medezeiler wakker, het schip draait om, met alle deklampen vol aan. Door puur geluk wordt het schip vlak naast de drijvende Maarten stilgelegd en Maarten klimt zelfstandig aan boord. Hij beschouwt zijn ervaring als een les in het overwinnen van moeilijke momenten door rustig te blijven en samen te werken. Door veerkracht en voorbereiding kunnen we door elke storm heen komen. Net als de zeester.

‘Voorkomen dat technologie discrimineert’

Ajuma Soerjadi, oprichter van het expertisecentrum Data-Ethiek bespreekt de risico’s van AI, vooral in hoe technologie bepaalde groepen in de maatschappij kan discrimineren. Zij benadrukt dat AI systemen vaak onbedoeld vooroordelen versterken. Bijvoorbeeld, gezichtsherkenningssoftware presteert slechter bij het herkennen van donkere gezichten, omdat de trainingsdata voornamelijk witte gezichten bevat. Dit heeft verstrekkende gevolgen, zoals het onterecht beschuldigen van donkere mensen van misdaden. Ook sociale media en zoekmachines zoals Google dragen bij aan een vertekend wereldbeeld door bijvoorbeeld ongewenste en vaak schadelijke content te tonen zodra er wordt gezocht naar ‘zwarte vrouw’.

Volgens Soerjadi is de oplossing niet simpelweg het verbeteren van de technologie, maar het heroverwegen van de onderliggende ethiek en waarden die deze systemen aandrijven. Ze pleit voor inclusieve en diverse perspectieven in de ontwikkeling van AI, waarbij minderheden een cruciale rol spelen. Dit zorgt ervoor dat de technologie niet alleen de belangen van de dominante groepen weerspiegelt, maar ook die van andere maatschappelijke groepen. Een inclusieve benadering van AI kan helpen om de negatieve effecten van deze technologie te verminderen en een rechtvaardiger toekomst te creëren.

‘Polarisatie aanpakken met een startup aanpak’

Sociaal ondernemer Ruben Nieuwenhuis komt met een startup aanpak voor polarisatie. Startups zijn voortdurend in de zoekmodus, op zoek naar wat werkt en wat niet. Ze hebben het lef om fouten te maken en voeren experimenten uit om aannames te valideren. Het belangrijkste kenmerk van startups is dat ze onzeker zijn en niet vasthouden aan hun eigen waarheid.

Ruben ontwikkelde twee prototypes om polarisatie aan te pakken. Bubble Ontologie, een raamwerk om de effecten van bubbels op polarisatie te onderzoeken. En Bubble Playbook, een gids voor beleidsmakers en opvoeders om gesprekken te voeren over verschillende wereldbeelden. Deze prototypes zijn geen definitieve oplossingen, maar een begin van het open-sourceproject “Uit je bubbel”, dat zich richt op kritisch denken in Nederland.

Ruben pleit voor meer gesprekken over hoe we denken in plaats van wat we denken. Hij gelooft dat we samen moeten zoeken naar de waarheid, door vragen te stellen en echt te luisteren. Het is tijd om twijfels te omarmen en samen te werken aan oplossingen. Hij eindigt met de oproep om bij de volgende discussie te beginnen met een vraag en te luisteren om te begrijpen, niet om te reageren.

De avond wordt afgesloten met een dankwoord van John Brewster, voorzitter en licentiehouder van TEDxHaarlem. Bedankt! Tot snel, tot TED!

Fotografie: Ine Tacken, Shannon Kanhai