“Het persoonlijk pad gaat vrijwel nooit in een rechte lijn van A naar B. Zelf ben ik ook via een bijzondere omweg naar mijn huidige rol gekomen. In die rol voel ik me nog elke dag als een kind in de ballenbak”, zegt TEDxHaarlem spreker Nart Wielaard.
Zo was Nart eerder registeraccountant, wereldreiziger en journalist. Tot hij ontdekte hoe hij zijn analytisch vermogen en schrijftalent kon combineren. Nu deelt hij als zogenaamde ‘éénpitter’ zijn kennis over big data, digitale transformatie, ondernemerschap en finance met het grote publiek als schrijver, spreker en adviseur. Alles is meetbaar en digitaal geworden in onze samenleving. Dit heeft een enorme impact op ons leven. Een fascinerende ontwikkeling die Nart met enthousiasme volgt en ontrafelt.
Je bent nieuwsgierig en kijkt met een open blik naar de nieuwste digitale technologieën en ontwikkelingen. Maar voor veel mensen is de wereld erg complex geworden met de komst van big data. Big brother is watching us?
“In de media zijn de associaties met ‘big data’ bijna altijd negatief. Als je spreekt over ‘big data’ horen mensen ‘big brother’. Er wordt een doemscenario geschetst in kranten, het journaal en in films. Ik wil een genuanceerder beeld geven. Je moet de zaak van twee kanten bekijken, want big data brengt ons ook veel goede dingen. De technologie is fantástisch! Met één druk op de knop van je smartphone kun je elkaar terugvinden op de skipiste, waar je elkaar vroeger zomaar een halve dag kwijt kon zijn! Voor mij is het belangrijk mensen ervan te overtuigen dat technologie een goede en een minder goede kant heeft. We moeten proberen de negatieve effecten beter leren beheersen. Ze tegenhouden gaat niet lukken.”
Samen met professor Sander Klous schreef je meerdere boeken, waaronder het boek ‘Vertrouwen in de slimme samenleving’. Kunnen we blind vertrouwen op data en algoritmes?
“We hebben vertrouwen nodig in de samenleving om te kunnen functioneren. Je hebt blind vertrouwen en geïnformeerd vertrouwen. Een pak melk koop je in blind vertrouwen. Je gaat ervan uit dat er inderdaad melk in zit en dat de houdbaarheidsdatum klopt. Maar iemand die bijvoorbeeld een bedrijf wil overnemen, zorgt ervoor dat hij goed geïnformeerd is voor de aankoop. Uit hersenonderzoek blijkt dat een teveel aan informatie geven niet werkt. Wie veel uitlegt wordt namelijk onbewust als onbetrouwbaar gezien. In veel sectoren worden we nu als leek overladen met informatie. Dit werkt dus niet. We moeten toe naar een simpeler concept en een algoritme gaan vertrouwen, zoals we een pak melk kopen.”
Maar wat is een algoritme eigenlijk?
“Een algoritme is een soort stappenplan om tot een vooraf bepaald doel te komen. Dit kan heel simpel en heel ingewikkeld zijn. Een eenvoudig en controleerbaar algoritme is bijvoorbeeld het bakken van een appeltaart, waarbij je allerlei stappen volgt en door de gebakken taart te proeven, weet je of het algoritme heeft gewerkt. Van veel andere algoritmes weten we dit niet. Daar zou iets van toezicht op moeten komen.”
De zelfrijdende auto werkt ook als een algoritme. Zou je daar zelf blind op vertrouwen?
“Ja, waarschijnlijk wel. Het is een menselijke eigenschap om de techniek snel te vertrouwen. De eerste twintig minuten zijn we huiverig voor nieuwe dingen en daarna nemen we het voor waar aan.”
De samenleving wordt slimmer en verandert sterk door de digitale technologie. Zullen hierdoor banen verdwijnen?
“Banen waarvoor standaard, routinematig handelen nodig is, kunnen we laten doen door technologie. Maar mensen zijn nodig voor alles wat met emotie te maken heeft. Het kan heel goed zijn dat we over vijftig jaar heel veel ‘zachte’ beroepen, zoals relatietherapeuten of knuffeltherapeuten hebben. Daarnaast wordt het steeds belangrijker om associatief te denken en de goede vragen te stellen. Dat is iets wat de mens beter kan dan de computer. De computer is vooral goed in het geven van antwoorden.”
Wat ga je vertellen tijdens TEDxHaarlem?
“Mijn talk gaat over algoritmes. Algoritmes zijn overal om ons heen. Ze bepalen steeds nadrukkelijker welke beslissingen we nemen. Maar doet een algoritme wel wat het moet doen? En wie controleert dat?”
Interview: Carla Visser
Fotografie: Marjory Haringa
Nart Wielaard spreekt op 4 maart 2020 op TEDxHaarlem in de Philharmonie.
